Hej

Białozór

Białozór, sokół norweski (Falco rusticolus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), największy przedstawiciel rodzaju Falco.

Występowanie

To gatunek arktyczny osiadły lub częściowo wędrowny. Występuje na prawie całej północnej półkuli i tworzy wiele form geograficznych. Zasiedla arktyczną część Eurazji i Ameryki Północnej. Gnieździ się na Półwyspie Skandynawskim, Islandii, w północnej Finlandii i Rosji. Niektóre z nich opisywano jako osobne gatunki.
Do Polski zalatuje wyjątkowo (stwierdzony 20 razy) z lęgowisk leżących na północy Europy. Za każdym razem stwierdzono pojedyncze osobniki. Miało to miejsce od sierpnia do listopada i w styczniu, marcu oraz pierwszej połowie kwietnia. Sporadycznie był spotykany w różnych częściach kraju, zarówno na Wybrzeżu, jak i w centrum czy pogórzu.
Rozmieszczenie w zależności od podgatunku:

Falco rusticolus candicans – w okolicach arktycznych Ameryki Północnej i wschodniej Azji; duży i niekiedy prawie biały
Falco rusticolus aslandus – na terenie Islandii; popielaty na grzbiecie
Falco rusticolus rusticolus – w Laponii, północnej Skandynawii i północnych obszarach Rosji
Falco rusticolus intermedius – za Uralem
Falco rusticolus grebnitzkii – w północnej Azji; bardziej brązowy, ciemniejszy
Falco rusticolus altaicus – w górach Ałtaju.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Obie płci ubarwione jednakowo, ale samica jest wyraźnie większa. Wśród sokołów oprócz rozmiarów wyróżnia się największą zmiennością ubarwienia – występują trzy odmiany barwne: biała, ciemno plamkowana, z ciemnymi końcami skrzydeł; jasnoszara o piórach z białymi brzegami; ciemnoszara z piórami o jaśniejszych brzegach, ciemnobrązową głową z jasnymi podłużnymi pręgami, szarym lub szarobrązowym z niebieskawym nalotem grzbietem, szaro plamkowanym spodem. Upierzenie zmienia się wraz z szerokością geograficzną – ptaki z najbardziej północnego areału są prawie zupełnie białe ze skąpymi czarnymi plamkami, a południowe populacje mają brązowy lub łupkowoszary wierzch. Na policzku słabo zaznaczony ciemniejszy "wąs", u odmiany białej w ogóle niewidoczny. U wszystkich odmian spód ciała plamkowany lub kreskowany. Nogi i woskówka na dziobie żółte. Szyja i ogon krótkie. W locie charakterystyczna sylwetka o długich i ostro zakończonych skrzydłach. Może przez to przypominać samicę jastrzębia, choć przeczą temu dłuższe i bardziej zaostrzone skrzydła. Młode ptaki są zwykle ciemniejsze, brunatnoszare, i mocniej kreskowane od spodu.Rozmiarami zbliżony do myszołowa. Od sokoła wędrownego różni go bardziej masywna sylwetka. W locie widoczne są szersze u nasady i słabiej zaostrzone skrzydła oraz szerszą nasadę ogona. Jednak ze względu na wielkość łatwy do rozpoznania.

Wymiary średnie

długość ciała z dziobem i ogonem: ok. 50–60 cm
rozpiętość skrzydeł: 110 – 135 cm
długość ogona: 18,5 – 24,5 cm; Masa ciała
waga samicy: ok. 1200 – 2150 g
waga samca: ok. 950 – 1450 g; Biotop; Arktyczna tundra, tereny górzyste tajgi, lasotundra, skaliste polarne wybrzeża, nadmorskie klify, hale, turnie, zwłaszcza w okolicach urwistych brzegów rzek.
Niektóre osobniki zimą pozostają na lęgowiskach, pozostałe koczują na terenach bardziej południowych, szczególnie preferując wybrzeża mórz.

Okres lęgowy

Toki

Drapieżniki te łączą się w trwałe pary, które mogą przetrwać wiele sezonów, być może są sobie wierne całe życie. Okres lęgowy rozpoczyna się na początku kwietnia lub w maju.

Gniazdo

Rzadziej gnieździ się na półce skalnej pod nawisem, gołej ziemi, a częściej na drzewie. Zajmuje konstrukcje lęgowe innych ptaków krukowatych i drapieżnych, np. kruków, myszołowów włochatych i orłów przednich. Często gniazduje w koloniach arktycznych ptaków morskich lub w miejscach żerowania pardw.

Jaja

Przeważnie jedno, rzadko dwa o kremowej barwie z obfitymi, rdzawymi plamkami.

Wychowywanie młodych

Głównie samica zajmuje się wysiadywaniem jaj. Zajmuje jej to 34 – 36 dni. Młode opuszczają gniazdo po 46 – 49 dniach.

Pożywienie

Głównym pokarmem białozorów są kuropatwy, cietrzewie, pardwy i kaczki. Na niektórych obszarach chwyta w większości alczyki, lemingi lub zające polarne i inne małej wielkości ssaki. Poluje latając nisko nad ziemią, aby wypłoszyć ofiarę. Może też chwytać ofiary z ziemi lub na wodzie. Nie pogardzi też napotkaną padliną.

Ochrona

Gatunek zagrożony wyginięciem. Pozostaje pod ścisłą ochroną gatunkową. Wskazana ochrona miejsc lęgowych, głównie skalistych wysepek na morzu.

Pa, Pa don't copy :)